Biologisch, natuurlijk, chemisch en/of synthetisch ingrediënt: veilig of niet?

Cosmetica kan samengesteld zijn uit biologisch, natuurlijk, chemisch en/of synthetisch ingrediënten. Een stof direct uit de natuur, gemaakt door de mens of nagemaakt uit de natuur - het zegt nog niks over de veiligheid en huid vriendelijkheid van een stof. ‘Chemie’ wordt vaak verward met ‘synthetisch’. Beide zouden niet goed zijn voor de huid. De ‘zuiver natuurlijke’ ingrediënten is trendy en wordt geassocieerd met ‘gezond’. De consument kan zich ook nog afvragen of de natuurlijke ingrediënten biologisch zijn. Hoe zit het nou precies, en hoe veilig zijn verzorgingsproducten voor de huid?

Natuurlijk

Bij het woord ‘natuurlijk’ hebben mensen de associatie met ‘gezond’. Stoffen uit de natuur zijn echter niet altijd goed voor de huid en ook niet altijd beter dan synthetische stoffen.

‘Natuurlijk’ is een ruim begrip. Een, twee of dertig plantaardige stoffen maken een product niet natuurlijk. Uiteindelijk is alles wat de mens gebruikt vervaardigd uit een natuurlijke bron. Zonder de belangrijkste leverancier – moeder natuur – zou er niets zijn en zou de mens niets bezitten. Dus in die zin zou alles ‘natuurlijk’  genoemd kunnen worden.

Natuurlijke stoffen moeten worden bewerkt om een extract, olie of product te verkrijgen dat aan de wensen en eisen van de consument voldoet. Het werkt niet om een bloem, komkommer of noot in een potje te stoppen, te schudden voor het gebruik en het vervolgens op de huid aan te brengen. En is een natuurlijke stof eenmaal bewerkt, dan is het niet zuiver natuurlijk meer, maar chemisch.

Het is niet waar dat de zogenaamde ‘zuiver natuurlijke producten’ beter zijn voor de huid of voor het lichaam. Meer dan 1% van alle planten in de oorspronkelijke vorm is zwaar giftig. Bovendien bevatten veel plantensoorten stoffen die in cosmetica maar beter achterwege kunnen blijven. Zou het product daadwerkelijk zuiver natuurlijk zijn, dan betekent dit, dat de gebruikte stoffen niet bewerkt zijn en alle onzuiverheden, schadelijke of zelfs giftige stoffen nog aanwezig zijn.

Er wordt meer cosmetica gebruikt met nieuw ontwikkelde stoffen die niet per se goed voor de huid zijn. Deze stoffen worden vooraf niet grondig onderzocht voor het opwekken van allergieën. Zo zijn bijvoorbeeld plantaardige producten – de zogenaamde naturaltrend - niet bij uitstek geschikt voor de huid, aldus hoogleraar dermato-allergologie Thomas Rustemeyer.

Biologisch

Er zijn veel tegenstrijdige verklaringen over wat biologisch is. Volgens Wikipedia betekent ‘biologisch’ dat landbouwmethoden en voedingsmiddelen voldoen aan bepaalde eisen op het gebied van milieu, natuur en landschap, het welzijn van dieren en productiemethoden. In Nederland wordt ook wel gesproken over ‘ecolisch’. In het Engels is de term ‘organic’. Dit kan tot misverstanden leiden omdat ‘organic’ vertaald in het Nederlands ‘organisch’ betekent.

En ‘organisch’ wil zeggen dat de stoffen van levende organismen afkomstig zijn, dus van plant of dier. Planten en dieren zijn én natuurlijk én biologisch.

Verwarrend, want eigenlijk kan alles wat levend is of was, biologisch genoemd worden. Maar dat wordt er niet mee bedoeld. Eenvoudig gezegd wordt met de toevoeging ‘biologisch’ bedoeld dat er geen pesticiden worden toegepast en dat het vee kan scharrelen en gezond voedsel krijgt. Dit kan van invloed zijn op het eindproduct en uiteindelijk op de gezondheid. Echter, biologische cosmetica biedt geen garantie dat het product de gezondheid van de huid dient. Het is maar net welke ingrediënten gebruikt zijn. Wat wel heel belangrijk is voor het milieu is dat producten biologisch afbreekbaar zijn. Dit betekent dat ‘organische’ verbindingen door micro-organismen kunnen worden afgebroken. Het is bekend dat veel UV-filters niet biologisch afbreekbaar zijn en daardoor het milieu ernstig vervuilen.

Synthetisch

Bij het woord ‘synthetisch’ wordt vaak gedacht dat het iets negatiefs inhoudt. Synthetische ingrediënten hoeven niet slechter te zijn dan de natuurlijke. Tegenwoordig kunnen synthetische producten worden vervaardigd die ontdaan zijn van alle kwalijke stoffen. Synthetisch samengestelde en/of bewerkte natuurlijke ingrediënten zijn derhalve vaak zuiverder dan de zogenaamde ‘zuiver natuurlijke’ ingrediënten.

Synthetisch samengestelde ingrediënten kunnen de werking van de natuurlijke ingrediënten benaderen. Bijvoorbeeld synthetisch gemaakte vitamine C die even goed is als de natuurlijke versie. Dit geldt overigens niet voor de andere vitamines.

Er zijn echter synthetisch nagemaakte ingrediënten die wèl slecht voor de huid zijn zoals carnaubawax, hectorite, japanwax, cinnamic aldehyde en waxen. Jojoba-olie, amandelolie en rozenolie worden ook vaak nagemaakt. Deze kunstmatig verkregen versies kunnen bij lange na niet wedijveren met de natuurlijke. Ook synthetische kleurstoffen kunnen beter vermeden worden. Er zijn zeer goede synthetisch samengestelde ingrediënten die in combinatie met plantaardige extracten uitstekende producten tot stand brengen: het beste uit de natuur in combinatie met het beste uit de wetenschap.

Chemisch

De mensheid stelt hoge eisen om het leven aangenamer te maken en gebruikt daartoe hulpmiddelen zoals auto’s, koelkasten, computers, maar ook simpele zaken zoals brood. Om dit te realiseren dienen primaire grondstoffen bewerkt te worden om aan deze eisen te kunnen voldoen. Er worden vaak andere (grond)stoffen bijgevoegd om een bepaalde chemische reactie te verkrijgen. Alle samenstellingen die uit twee of meerdere stoffen bestaan en een verbinding of reactie met elkaar aangaan zijn chemisch te noemen. De samengevoegde stoffen maken dan samen een nieuwe stof en deze stof is dan de ‘chemische reactie’. Een chemische reactie is een goed voorbeeld van een zuiver natuurlijk proces.

Chemische reacties kunnen ontstaan uit natuurlijke of synthetische stoffen, maar ook de combinatie van beide bronnen kunnen een reactie of verbinding met elkaar aangaan. De reacties kunnen een positief of negatief resultaat hebben. Een simpel voorbeeld van een chemische reactie is een opengesneden appel die bruin wordt onder invloed van licht en lucht. Dit heet oxidatie en is een negatieve reactie. Toevoeging van citroensap op de opengesneden appel gaat de oxidatie tegen. Dit is een positieve reactie.

Cosmetische producten zijn alleen maar te vervaardigen door middel van doordachte chemische processen. Er is dus helemaal niets mis met ‘chemische’ cosmetica. Merkwaardig genoeg wordt het woord ‘chemisch’ juist in de cosmeticabranche negatief toegepast terwijl er geen cosmetica zou zijn zonder chemie.

Naast de werking en effecten van de stof is de hoeveelheid/dosis/concentratie van de stof in een product bepalend voor de veiligheid en huidvriendelijkheid.

Wanneer is een product ‘natuurlijk’?

‘Zuiver natuurlijk’ is een kreet die door cosmeticaproducenten is bedacht. Wanneer een product ‘natuurlijk’ genoemd mag worden, is onduidelijk. Er zijn verschillende richtlijnen van de ISO en private instanties voor natuurcosmetica. Het lijkt erop dat een product minimaal 10% natuurlijk grondstoffen moet bevatten voordat het een ‘natuurlijk’ product genoemd mag worden. Dermabase gaat dit verder onderzoeken.

Hiermee wordt het voor de consument niet eenvoudiger. Een product dat slechts 10% natuurlijke stoffen bevat – of dat nu plantaardig of dierlijk is, slecht of goed – kan als een zuiver natuurproduct aangemerkt worden, terwijl het dat helemaal niet is. Een product is nooit 100% natuurlijk. Er zullen altijd ingrediënten in het product zitten die geen natuurlijke oorsprong hebben.

Hoe veilig en huidvriendelijk zijn verzorgingsproducten?

Hoe veilig zijn verzorgingsproducten voor de huid? Zijn alle ingrediënten die op de potjes en flesjes staan ook geschikt voor de huid? Dit type informatie is te vinden op Dermabase.nl, de onafhankelijke kennisbank met op dit moment 4.380 verzorgingsproducten die in Nederland en België te koop zijn. De kleine lettertjes op de etiketten worden uitgelegd en ieder product krijgt van Dermabase.nl een cijfer voor veiligheid en huidvriendelijkheid.

Facts & figures

Plantaardige ingrediënten

Dierlijke ingrediënten

Voorbeelden van schadelijk plantaardige ingrediënten

Voorbeelden van goede plantaardige ingrediënten

*Alle informatie is afkomstig van Dermabase.nl.

** Wanneer een ingrediënt het cijfer 1 krijgt, betekent dit dat het ingrediënt: haar en huid beschadigt en/of, contactallergie veroorzaakt en/of, de ogen onherstelbaar (kan) beschadigen en/of, kan bijdragen aan de ontwikkeling van (huid)kanker en/of, dermate giftig is dat het gevaarlijk is voor de gezondheid en/of, via de huid de bloedbaan bereikt en inwendig schade veroorzaakt aan de organen en/of, schadelijk is voor het milieu doordat het niet afbreekbaar is.

*** Wanneer een ingrediënt het cijfer 9 krijgt, betekent dit dat het ingrediënt: er zijn weinig of geen intoleranties bekend zijn, huididentiek is, stoffen bevat  waar haar en/of huid voordeel van ondervinden, een positief effect op haar of huid heeft, op geen enkele wijze een nadelige invloed op het milieu heeft.

Deze informatie is te vinden op Dermabase.nl, de onafhankelijke kennisbank met op dit moment 4.380 verzorgingsproducten die in Nederland en België te koop zijn. De kleine lettertjes op de etiketten worden uitgelegd en ieder product krijgt van Dermabase.nl een cijfer voor veiligheid en huidvriendelijkheid. Met aanvullende kennis kan er een veilige keuze gemaakt worden. Dermabase geeft gedetailleerde informatie over wat er in crèmes, zonbescherming, gezichtsverzorging en huidverzorging zit. Zo kan de huid in kaart gebracht worden en de meest irriterende en allergenen stoffen bewust vermeden worden.

Met aanvullende kennis kan er een veilige keuze gemaakt worden. Dermabase geeft gedetailleerde informatie over wat er in crèmes, zonbescherming, gezichtsverzorging en huidverzorging zit. Zo kan de huid in kaart gebracht worden en de meest irriterende en allergenen stoffen bewust vermijden worden.

www.dermabase.nl