Palmolie is een natuurproduct, maar de winning is beslist niet goed voor de natuur. Het natuurlijke mica wordt vaak gedolven door kinderhandjes – ook niet fijn. Er zitten heel wat keerzijden aan de claim ‘natuurlijke cosmetica’, blogt partner-expert Monica van Ee.
Het maakt niet meer uit voor welk schap je gaat staan: de woorden biologisch, duurzaam, vegan, natuurlijk en/of groen moeten je lokken tot (vaak) duurdere aankopen. Hierbij wordt vooral de kleur groen gebruikt om een associatie te geven met een verantwoorde aankoop. Weten ze wel wat ze zoeken en weten wij wel wat we aanbieden? Als je klant vraagt om ‘groene’ of ‘natuurlijke’ cosmetica, vraagt ze dan naar de grondstoffen, het totale product, het product inclusief verpakking of naar een specifiek ingrediënt? Is ze begaan met het productieproces of wil ze geen natuur belastende producten?
“In de natuur komen genoeg stoffen voor die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid”
Meestal wordt de term ‘natuurlijk’ geassocieerd met ‘gezond’. Het is echter niet zo dat natuurlijke stoffen per definitie beter zijn dan synthetische stoffen. In de natuur komen namelijk genoeg stoffen voor die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Neem bijvoorbeeld giftige paddenstoelen of haal eens een brandnetel langs je gezicht. Natuurlijke stoffen kunnen allergenen bevatten die bij veel mensen huidreacties veroorzaken. In theorie is zelfs iedere stof gevaarlijk als de concentratie hoog genoeg is. Dat geldt zelfs voor water. Daarom zijn combinaties en verhoudingen essentieel, want in bijna elk product zullen synthetische processen zitten. Natuurlijke ingrediënten in cosmetica zijn in de algemene zin natuurlijk, want ze komen zo uit Moeder Natuur. Echter moeten ze wel gescheiden worden van de zaken die niet wenselijk zijn, dus hier geldt de definitie van een synthetisch proces. De definitie van synthetisch is: “Een proces dat op synthetische wijze wordt vervaardigd, door het vermengen van elementen, stoffen of entiteiten in een verenigde eenheid”. Zo letterlijk zal zeker ieder cosmetisch product onder deze definitie vallen.
“Palmolie is een puur natuurlijk ingrediënt waarvoor regenwouden worden platgebrand”
Voor een lichaam maakt het trouwens niets uit of een stof of product door mensen in elkaar gezet is of niet. De realiteit is: of een stof nu gemaakt is door de mens, nagebootst uit de natuur of direct onttrokken uit de natuur zegt niets over de mate van veiligheid en ook zeker niets of dit positief is voor de natuur! Neem bijvoorbeeld palmolie. Dit wordt in cosmetica gebruikt zoals make-up, zeep, crèmespoeling, deodorant en shampoo. Een puur natuurlijk ingrediënt waarvoor regenwouden worden platgebrand, diersoorten worden verdreven, mensen worden ontvreemd en dat voor veel CO2-uitstoot zorgt. Een ander voorbeeld is mica. Een verzamelnaam voor een grote groep mineralen. Mica wordt gewonnen van vulkanisch gesteente. Het heeft als eigenschap glimmend en reflecterend te werken. Vooral in minerale make-up wordt mica toegevoegd om een mooi glinsterend effect te krijgen. Onlangs heeft Terre des Hommes een rapport gepubliceerd over het gebruik van kinderarbeid in de mica-mijnen in India. De meeste zichzelf respecterende bedrijven hebben gedragscodes waarin staat dat zij geen gebruikmaken van kinderarbeid en nemen passende maatregelen in de keten en eisen (en controleren) een verklaring omtrent de herkomst van mica. Zo ook zijn er vele natuurlijke en zeker ook synthetische alternatieven voor palmolie. Als men dus begaan is met Moeder Natuur én onze medemens, dan gaat het eigenlijk veel meer over ‘sustainability’ (duurzaamheid), wat wel een wetenschappelijk en meetbaar concept is.
“‘Natuurlijk’ is vaak een marketingkreet en heeft geen wetenschappelijke waarde”
Natuurlijke bewustwording is altijd goed en je klant helpen bij zijn/haar productkeuze is heel zinvol en sympathiek, maar het maakt voor de werkzaamheid en het veiligheidsprofiel van een cosmeticaproduct dus niet uit of het product natuurlijk of synthetisch is. En ‘natuurlijk’ is vaak een marketingkreet en heeft geen wetenschappelijke waarde. Marketingbrains grijpen iedere nieuwe populaire term aan om hun product aan te prijzen. Ook de (inmiddels misplaatste) claim “No…”, zoals in “geen parabenen”. Alsof het gebruik van het verbannen ingrediënt schadelijk zou zijn?
“Parabenen zijn met name effectief tegen schimmels, maar ook tegen veel bacteriën”
Parabenen worden vrijwel uitsluitend gebruikt als conserveermiddel. Ze zijn essentieel voor de veiligheid en houdbaarheid. Ze zijn met name effectief tegen schimmels, maar ook tegen veel bacteriën. Door de jaren heen worden er alleen nog maar uiterst veilig geteste parabenen gebruikt in cosmetica. Dus een claim dat “het” er niet inzit, zou beweren dat dit wel schadelijk zou kunnen zijn. Dankzij strenge wet- en regelgeving hoeft men zich bij het aanschaffen van cosmetica geen zorgen te maken over de veiligheid van het product. Voordat cosmetica in Nederland mogen worden verkocht, wordt het product door een bevoegd persoon beoordeeld op veiligheid, een zogenoemde veiligheidsbeoordelaar. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt hier toezicht op. Natuurlijke cosmetica moeten aan exact dezelfde wetgeving voldoen als niet-natuurlijk cosmetica (de Cosmeticaverordening) en zijn dus beide even veilig.
“Als een product voor 85% uit water bestaat, is dan 90% natuurlijke ingrediënten genoeg?”
Producten die milieukeurmerken dragen, bevatten natuurlijke grondstoffen zoals plantaardige olie, vetten en wassen, kruidenextracten of etherische oliën en aroma’s uit gecontroleerde biologische verbouw of wildernis conform de gestelde richtlijn. Van belang is hierbij het gebruik van een minimaal percentage natuurlijke ingrediënten. Maar welk keurmerk is echt (er zijn er zo vele) en als een product voor 85% uit water bestaat, is dan 90% natuurlijke ingrediënten genoeg? Adviseren is dus goed luisteren naar je klant en goed het uitgangspunt van het product begrijpen, want ze zien vaak door de bomen het bos niet meer.
Monica van Ee, directeur hannah SIRC
