In de opperhuid bevinden zich, naast gewone huidcellen (keratinocyten), ook pigmentcellen: de melanocyten. Deze cellen produceren melanine, het pigment dat onze huidskleur bepaalt. Hoe meer melanine, hoe donkerder de huid. Bij mensen met vitiligo is er sprake van een pigmentstoornis waardoor de melanocyten in de huid verdwijnen. Dit resulteert in depigmentatie van bepaalde delen van de huid. Depigmentatie betekent dat het pigment van de huid geheel afwezig is ter plaatse. Vitiligo komt naar schatting voor bij 0,1 – 2% van de mensen. Het kan op alle leeftijden ontstaan, meestal voor het twintigste of dertigste levensjaar.
Wat is de oorzaak?
De precieze oorzaak van vitiligo is nog niet helemaal bekend. Een van de theorieën is dat het om een auto-immuunziekte gaat, waarbij het afweersysteem – met name T-cellen – de pigmentcellen (melanocyten) aanvalt. Ook genetische factoren lijken een rol te spelen bij het ontstaan van vitiligo.
Klinisch beeld vitiligo
Vitiligo uit zich in één of meerdere scherp begrensde, melk-witte vlekken op de huid. Deze vlekken variëren in grootte van enkele millimeters tot meerdere centimeters.
Kenmerkende eigenschappen:
- De huidafwijkingen zijn vaak symmetrisch verdeeld over het lichaam.
- De randen van de vlekken kunnen soms rood of lichtbruin verkleurd zijn.
- Voorkeurslocaties zijn onder andere:
- Gelaat
- Lichaamsplooien (zoals de oksels)
- Handen
- Geslachtsregio
Omdat melanocyten ook verantwoordelijk zijn voor de haarkleur, kan vitiligo ook leiden tot witte of grijze haren.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose vitiligo wordt gesteld op basis van het klinisch beeld. Bij sommige patiënten is het echter lastig om onderscheid te maken tussen depigmentatie (volledig verlies van pigment) en hypopigmentatie (gedeeltelijke vermindering van pigment).
Vitiligo is een van de meest voorkomende oorzaken van depigmentatie. Hypopigmentatie ontstaat meestal na een ontstekingsreactie of andere huidbeschadiging, waarbij het pigment slechts verminderd is maar niet geheel is verdwenen.
Onderzoek doormiddel van een Woodslamp (UV-A lamp) kan helpen bij het maken van een onderscheid tussen depigmentatie en hypopigmentatie. Bij vitiligo verschijnen de plekken onder de lamp als scherp begrensde, helderwitte vlekken met een duidelijk contrast ten opzichte van de omliggende gezonde huid. Bij hypopigmentatie is dit contrast minder uitgesproken.
Een huidbiopt wordt zelden afgenomen, maar kan worden overwogen bij twijfel over de diagnose. Belangrijke bevindingen bij vitiligo zijn:
- Verlies van melanocyten in de opperhuid
- Afwezigheid van melaninepigment
- Eventuele aanwezigheid van ontstekingscellen
Melanocyten kunnen in het biopt zichtbaar worden gemaakt met behulp van speciale kleuringen.
Indeling vitiligo
Vitiligo kan op basis van de locatie en verdeling van de huidafwijkingen grofweg worden ingedeeld in twee hoofdvormen:
- Gegeneraliseerde vitiligo komt het meest voor en wordt gekenmerkt door symmetrisch verdeelde depigmentatie over het lichaam.
- Bij segmentale vitiligo komen de huidafwijkingen unilateraal voor, dus aan één zijde van het lichaam, vaak in een duidelijk afgebakend patroon.
Daarnaast kan vitiligo ook voorkomen op de slijmvliezen, zoals de lippen.
Hoe voorkom je dat je vitiligo krijgt?
Tot op heden is er geen behandeling beschikbaar die het ontstaan van vitiligo kan voorkomen. Wel is het belangrijk om de huid altijd goed te beschermen tegen uv-straling van de zon, om verdere schade en contrast tussen aangedane en gezonde huid te beperken.
Is vitiligo besmettelijk?
Nee, vitiligo is absoluut niet besmettelijk. Het grootste verschil tussen de huid van een aangedane en een niet-aangedane persoon is dat er verschil is in aanwezigheid van pigment in de huid.
Behandelmogelijkheden
Er bestaat geen therapie om vitiligo te genezen. In sommige gevallen kan de aandoening wel worden geremd of kunnen huidafwijkingen lokaal worden behandeld. Vitiligo is echter niet alleen een medisch probleem, maar kan ook op psychosociaal niveau een grote impact hebben op mensen. Om deze reden is het belangrijk om ook aandacht te besteden aan het welbevinden. Met name bij mensen met een donkere huid is het contrast tussen de aangedane en niet-aangedane huid erg zichtbaar. De aandoening kan een negatieve impact hebben op de kwaliteit van leven van mensen.
(1) Zonprotectie
Een van de belangrijkste aspecten in de behandeling is om de huid goed te beschermen tegen zonlicht en zonverbrandingen aan de huid te voorkomen. Het gebruik van een zonnebrandcrème wordt aanbevolen alsmede andere methoden om de huid te beschermen tegen UV-straling (pet, UV-werende kleding, geen gebruik van zonnebanken).
(2) Lokale ontstekingsremmers
In de meeste gevallen is de eerste stap in de medicinale behandeling het smeren van lokale ontstekingsremmers (in de vorm van crèmes of zalven) op de huid. Er zijn twee groepen: de corticosteroïdzalven (deze zijn in vier sterktes te verkrijgen) of de calcineurin-remmers (bijvoorbeeld tacrolims of pimecrolimus zalf). Systemische ontstekingsremmers (dus in de vorm van tabletten) om het immuunsysteem te remmen worden soms ook voorgeschreven in geval van actieve ziekte. Deze middelen geven echter geen garantie tot resultaat en kunnen eventueel tot bijwerkingen leiden. Tot slot is het wetenschappelijk bewijs op dit vlak nog beperkt.
(3) Lichttherapie
Ook lichttherapie (bijvoorbeeld UVB TL-01 lichttherapie) is een optie. Vaak wordt hier pas naar gegrepen indien lokale behandelingen onvoldoende hebben geholpen of indien er sprake is van uitbreiding van de aandoening.
(4) Chirurgische opties
Indien er sprake is van uitgedoofde en stabiele vitiligo kan overwogen worden om chirurgische behandelopties toe te passen. Denk bijvoorbeeld aan huidtransplantaties of transplantatie van normale melanocyten naar de vitiligoplekken. Deze behandelingen worden echter niet overal uitgevoerd.
(5) Camouflage
Aangezien de therapeutische opties beperkt zijn en geen garantie geven op resultaat, kan camouflage een goede optie zijn. Het is hierbij belangrijk dat er goed wordt gekeken naar de kleur van de camouflage make-up die iemand nodig heeft. Hoewel het geen behandeling is, kan camouflage er wel voor zorgen dat mensen worden geholpen. De huidtherapeut of schoonheidsspecialist kan in dit geval geraadpleegd worden.
(6) Depigmentatie behandeling
In sommige gevallen is er sprake geweest van zeer ernstige ziekte waarbij de gehele huid (> 90%) is aangedaan. In dit soort gevallen kan ervoor gekozen worden om het minimale pigment wat aanwezig is te verwijderen. Blekende crèmes of laserbehandelingen kunnen in dit geval uitweg bieden.
Ontwikkelingen anno 2025
Op dit moment zijn er nieuwe behandelingen in ontwikkeling die kunnen helpen bij vitiligo, zoals zogenaamde JAK-remmers. Deze medicijnen kunnen de pigmentaanmaak stimuleren, vooral in combinatie met lichttherapie. Ook zijn er technieken waarbij eigen huidcellen worden gebruikt om de huid weer van kleur te voorzien. Hoewel deze behandelingen veelbelovend klinken, zijn ze in Nederland (nog) niet beschikbaar en worden ze meestal nog via specialisten in onderzoeksverband toegepast.
Tekst: S.M. Habib. Foto’s: shutterstock
