Het aantal gevallen van huidkanker is de laatste jaren flink gestegen. Je zou het niet verwachten, maar melanomen zijn daarbij de snelst groeiende soort in de laatste 10 jaar. Het aantal gevallen van huidkanker is zelfs met 200% gestegen. Inmiddels is dat al 1 op de 5 en het loopt al richting 1 op de 4. Vroegtijdige herkenning is hierbij cruciaal. Een melanoom kan dodelijk zijn bij niet tijdige herkenning. Een melanoom herkennen is vaak niet makkelijk. De verschijningsvormen zijn niet altijd eenduidig.
Naast melanomen zijn er nog andere soorten huidkanker. We geven een kort overzicht van de meest voorkomende soorten:
Soorten huidkanker
Huidkanker kan je verdelen in twee soorten: Melanoom en non-melanoom
Melanoom
Het op tijd herkennen van een melanoom is heel belangrijk. Deze kan zowel ontstaan uit een bestaande moedervlek of gewoon uit het niets op de huid. Met het toepassen van de ABCDE-regel (zie kader onderaan) kun je een melanoom herkennen, maar in de praktijk is dat soms lastig. De verschijningsvormen en plekken zijn niet altijd eenduidig. In ieder geval geldt: bij twijfel direct doorsturen!
Melanomen ontstaan uit kwaadaardige proliferatie (snelle vermenigvuldiging) van melanocyten, de pigment aanmakende cellen in de huid. Deze komen los voor of in groepjes (moedervlekken). Melanomen kunnen ontstaan uit moedervlekken, maar ook uit losse melanocyten. Er vindt een verandering plaats in het DNA van de cel, de kanker onderdrukkende genen worden daarbij uitgeschakeld en kanker bevorderende genen worden aangezet. Dit kan komen door omgevingsfactoren zoals (chronische) zonverbranding, maar ook door aanleg. Denk bijvoorbeeld aan de huidskleur, familiaire aanleg (10% meer kans op melanomen met verwanten met een melanoom), of het aantal (atypische) moedervlekken.
Melanomen kunnen via de lymfe of het bloed uitzaaien. Daarom is herkenning in een vroeg stadium essentieel. Er zijn verschillende behandelingen mogelijk bij melanoom. Een operatie komt het meest voor. Bij uitzaaiingen kunnen immunotherapie en doelgerichte therapie behandelingen zijn. Na de behandeling van melanoom bestaat er een kans dat de ziekte terugkomt. Je kunt dan opnieuw een behandeling krijgen.
Voorbeelden van melanomen:
Non-melanoom
Basaalcelcarcinoom (BCC)
Een basaalcelcarcinoom zit in de epidermis en zaait zich zelden uit. Het kan overal op je lichaam voorkomen. Meestal krijg je deze soort huidkanker op plaatsen die veel in de zon zijn geweest. Het is een langzaam groeiend carcinoom. Vaak zie je een glanzend randje om de plek heen (nodulair bcc). Ongeveer 1 op de 5 mensen in Nederland krijgt in haar leven een of meer basaalcelcarcinomen. De kans op deze vorm van kanker neemt toe met de leeftijd en het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De vooruitzichten bij basaalcelcarcinoom zijn goed. Bijna alle mensen zijn 5 jaar na de diagnose nog in leven. Basaalcelcarcinoom groeit langzaam en zaait bijna nooit uit. Ook kan de arts het plekje vaak goed weghalen. Wel is het belangrijk om op tijd naar de huisarts te gaan. Als het plekje groter is, is het lastiger te behandelen.
Voorbeelden van bcc’s:
Plaveiselcelcarcinoom (PCC)
Plaveiselcelcarcinoom ontstaat door overmatig uv-licht opgedaan van 0 tot 20 jaar zonbeschadiging. Deze vorm kan metastaseren (uitzaaien). Is er bij een wondje geen verandering binnen 3 weken dan opletten. Een plaveiselcelcarcinoom kan eruitzien als een bleekroze, ruw knobbeltje. Het wordt langzaam groter en doet soms pijn. Het plekje kan er ook uitzien als een kleine wond die langzaam groter wordt. Of als een ruwe plek die hard aanvoelt. Of als een grotere wrat. De vooruitzichten bij plaveiselcelcarcinoom zijn goed. Bijna alle mensen genezen. Tien jaar na de diagnose zijn meer dan 9 van de 10 mensen met plaveiselcelcarcinoom nog in leven. Het is goed te behandelen. De arts kan het plekje vaak helemaal weghalen. De meeste mensen hebben geen uitzaaiingen. Als er wel uitzaaiingen zijn, is dat meestal in de lymfeklieren. Dit kan de arts goed behandelen.
Voorbeelden van pcc’s:
Overige huidafwijkingen
Actinische keratose
Actinische keratose betekent letterlijk door de zon veroorzaakte (actinisch) verhoorning (keratose). Het zijn dus verhoornde plekjes op de huid, die ontstaan door schade van zonlicht. Het wordt daarom vaak ‘zonneschade’ genoemd. Ze voelen vaak ruw aan. Actinische keratose komt vaak voor. Ze kunnen ook in korte tijd ontstaan. Slechts 10-12% kan zich ontwikkelen tot huidkanker. Actinische keratose is geen huidkanker, maar wordt beschouwd als een voorstadium van huidkanker. Mensen met actinische keratosen hebben dus wel een verhoogde kans op het ontwikkelen van huidkanker. Behandeling kan op diverse manieren, waaronder vloeibare stikstof, curettage, chirurgische verwijdering, crèmes, laser of fototherapie. Als schoonheidsspecialist kan je hier geen kwaad mee. Stevige peels zijn hier juist goed. Daarnaast moet je het goed vet houden.
Voorbeelden van Actinische keratose:
Morbus Bowen
Bij Morbus Bowen zijn de kwaadaardige huidcellen alleen in de bovenste laag van de huid te vinden. Als dit niet behandeld wordt, kan het zich mogelijk ontwikkelen tot huidkanker van het type plaveiselcelcarcinoom. Het ontstaat vooral bij ouderen na veel blootstelling aan zonlicht. Daarnaast is er meer risico om deze ziekte te krijgen bij medicijnengebruik die de afweer onderdrukken. Morbus Bowen geeft in het algemeen geen klachten. Soms kan een plek jeuken of pijn doen. Meestal is er één enkele rode en schilferende plek, die langzaam groter wordt. Het kan verward worden met eczeem of psoriasis, maar het is scherp begrensd en geneest niet met behandeling voor deze huidaandoeningen.
Voorbeelden Morbus Bowen:
Meer foto’s bekijken van huidafwijkingen? Kijk dan op deze sites: www.nvdv.nl, www.hukas.nl en www.kanker.nl
Interessante dag
Naast het herkennen van huidkanker kwamen tijdens de interessante dag meer aspecten van uv-straling en de invloed op de huid aan bod. In de ochtend gaf trainster Marjon van P&B Cosmetix een lezing over Zon & Huidveroudering met als thema bewustwording van de zon, met een andere insteek, met name om jongeren te bereiken. Bij jongeren is praten over huidkanker een ver van hun bed show. Het is iets waar je tientallen jaren later pas mee te maken zou kunnen hebben. Maar juist wat er jong aan schade is opgelopen door onverstandig zonnen, komt later tot uiting in onder andere huidkanker. Maar ook huidveroudering is een aspect van onverstandig zonnen en dat spreekt jongeren meer aan. Een kans dus om ze bewust te maken van de negatieve aspecten van te veel zon.
Naast dit thema werden ook de onderwerpen acne en rosacea behandeld, waarbij diverse vormen van acneinforme dermatosen behandeld werden. Aan de hand van foto’s werden casussen besproken en behandelplannen uitgelegd.
Met deze informatiedag ondersteunt P&B Cosmetix HUKAS, ‘De Huidkanker Stichting’. Het doel van HUKAS is de belangen te behartigen van patiënten met non-melanoom huidkanker. Zij zet zich ook in om consumenten te wijzen op de gevaren van te veel uv-straling.
ABCDE-regel voor melanoom
Om een beeld te krijgen of je te maken hebt met een beginnend melanoom kun je de ABCDE-regel toepassen:
Een vlek is verdacht als hij één of meer van de volgende eigenschappen heeft:
- Asymmetrie: de ene helft van de vlek of moedervlek heeft een andere kleur of vorm dan de andere helft.
- Border/rand: de vlek of moedervlek heeft een onregelmatige grillige rand.
- Color/kleur: de vlek of moedervlek verandert van kleur of heeft verschillende kleuren.
- Diameter: de vlek of moedervlek is groter dan 5 millimeter.
- Evolving/evolutie: de vlek of moedervlek jeukt, bloedt of verandert.
Bij een of meer van deze kenmerken, is het verstandig dat de klant direct naar de huisarts gaat.
Drie belangrijke zonbeschermingsadviezen:
Smeren, kleren en weren
- Gebruik zonbeschermingscrème en breng deze overal en in een voldoende dikke laag elke twee uur aan.
- Draag beschermende kleding en draag een pet of hoed en een zonnebril om schadelijk zonlicht zoveel mogelijk tegen te houden.
- Tussen 11 en 15 uur kun je het beste de zon zoveel mogelijk vermijden. Dit heeft te maken met de zonkracht, die is dan op zijn hoogst
Met dank aan Dr. Menno Gaastra, HUKAS, www.kanker.nl, de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en venereologie en P&B Cosmetix.
Bianca Moscoso van P&B Cosmetix organiseerde speciaal voor schoonheidsspecialisten een interessante dag rondom het thema zon en zonbescherming. Bianca is verdeler van het merk Piura, Beauty by Sis en geeft vakopleidingen en trainingen. Ze is erkend opleider voor de beroeps- en allround opleiding Schoonheidsspecialist niveau 3 en 4 en geeft trainingen voor gediplomeerde specialisten.
Meer informatie vind je hier. www.pbcosmetix.com
Dr. Menno Gaastra is dermatoloog bij de Noordwest Ziekenhuisgroep en het Centrum Oosterwal en Huidmedisch Centrum te Amsterdam. Dr. Gaastra is uitgeroepen tot Dermatoloog van het jaar 2019 én bekend van o.a. TLC programma ‘Bad Skin Doctors’ en RTL5 programma ‘Mijn huid ziet er niet uit’. Hij houdt zich met name bezig met de ontwikkelingen in behandelingen van diverse huidkankers zoals immuuntherapie en doelgerichte therapie bij een melanoom. Hij deelt graag zijn kennis over dit thema.
