Is Ozempic een wondermiddel?

In 2023 had de helft van de Nederlanders van 18 jaar en ouder overgewicht, van wie 15 procent ernstig (obesitas). Het blijkt dat vooral veel vrouwen niet tevreden zijn over hun gewicht. Velen volgen daarom een dieet. Professor Hanno Pijl: “Het is haast niet vol te houden om langdurig aan de lijn te doen. Bovendien neemt het gewicht bijna altijd toe nadat je stopt met dat caloriebeperkte voedingspatroon. Maar het is wel van belang om af te vallen, want als je te zwaar bent, is het risico op verschillende ziekten een stuk hoger.”

Hanno, je ziet in jouw spreekkamer veel mensen met overgewicht. Schrijf je dan altijd een afslankmiddel voor?

“Het is op dit moment heel erg in het nieuws dat afslankmiddelen effectief zijn. Dat is ook zo, want doordat mensen afvallen, verklein je het risico op onder andere diabetes type 2, oftewel ouderdomssuiker. Dat is wetenschappelijk aangetoond. En als mensen al diabetes hebben, kan het medicijngebruik meestal omlaag. Al jarenlang schrijf ik – onder bepaalde voorwaarden – onder andere Ozempic voor. Dit medicijn wordt voor deze doelgroep door de zorgverzekering vergoed. Maar het wordt niet vergoed als het wordt voorgeschreven aan mensen die te zwaar zijn.”

Je kunt toch afslankmiddelen via internet bestellen?

“Dat klopt, maar ik raad dat ten strengste af omdat je niet weet of die producten gevaarlijke ingrediënten bevatten. Zo waarschuwt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit consumenten voor de bijwerkingen van afslankpillen die via sociale media worden verkocht. Want die kunnen ernstige bijwerkingen geven. Je hebt in Nederland bij de apotheek overigens wel een verwijzing nodig voor geregistreerde afslankmiddelen, ook als ze (nog) niet vergoed worden.”

Welk afslankmiddel werkt tot nu toe het best?

“In de media kom je de naam Ozempic tegen. Filmsterren en andere bekende (wereld)burgers prijzen dat zelfs aan. Het klopt dat je van het gebruik van Ozempic afvalt. Maar niet bij iedereen heeft Ozempic dat effect; dat wordt nog wel eens vergeten. Bovendien kan het middel bijwerkingen hebben, zoals misselijkheid en diarree. Er is zelfs een ernstige – gelukkig zeldzame – bijwerking: ontsteking van de alvleesklier. Voor een bepaalde groep mensen met diabetes type 2 wordt Ozempic al jaren voorgeschreven en we volgen deze groep uiteraard nauwgezet. Het is tot nu toe het enige geregistreerde afslankmiddel dat echt werkt. Maar stop je met de Ozempic-injecties, dan is het effect snel weer tenietgedaan.”

Je bent geen voorstander van het gebruik van Ozempic?

“Ik denk dat Ozempic een steun in de rug kan zijn bij aanpassing van de voedingsinname in deze wereld waarin het ontzettend moeilijk is om duurzaam gezond te eten. Het is natuurlijk geweldig dat er nu een medicijn op de markt is dat werkzaam is bij overgewicht, maar je moet wel bedenken dat de meeste mensen daarmee nog steeds geen normaal gewicht bereiken dat past bij hun lengte. En dat is niet gezond, ook al verkleint dit gewichtsverlies wel het risico op allerlei aandoeningen.

Daarnaast ben ik er geen voorstander van als de samenleving steeds verder medicaliseert. Het is dweilen met de kraan open: aan de voorkant leef je als God in Frankrijk. Aan de achterkant neem je een pilletje om toch maar gezond te blijven.”

Hoe moeten wij als samenleving dan gezond blijven volgens jou?

“Het is een enorm groot probleem! Wil je de obesitas-epidemie bij de wortel aanpakken, dan moet je iets met de voedingsindustrie. En dat is nogal een exercitie. Tachtig procent van de producten in de supermarkt is ongezond en draagt bij aan overgewicht. Ultrabewerkte voeding is verslavend en dat maakt het heel lastig om voor een gezond alternatief te kiezen. Het volgen van een gezonde leefstijl is echt niet makkelijk. Er zijn maar enkelen die dat volhouden.”

Maar wat dan? Misschien toch maar Ozempic voorschrijven?

“Het blijkt dat de meeste mensen daardoor inderdaad afvallen. Dat maakt dat zij gemotiveerd raken om ook op andere dingen te gaan letten, zoals op de samenstelling van hun voeding en op het belang om meer te bewegen.”

Je gaf het al aan: hoe minder je als gevolg van een afslankmiddel gaat eten, hoe belangrijker de kwaliteit ervan wordt.

“De samenstelling van voeding is inderdaad essentieel. Het risico dat mensen hun oude voedingsgewoonten niet wijzigen is zeker aanwezig. En door ongezond eten krijg je niet die nutriënten binnen die je nodig hebt om gezond te blijven. In mijn praktijk zie ik het als mensen goede keuzes maken: vallen ze af, dan verbetert ook de gezondheid van hun huid enorm. Ze geven zelf aan daar heel blij mee te zijn.”

Boven een (niet wetenschappelijk) artikel stond de volgende kop: ‘Ozempic-gezicht: de verwoestende gevolgen van Ozempic?’ Daarin stond informatie over ‘verontrustende bijwerkingen’. Je zou door dit afslankmiddel een ingevallen, verouderd gezicht krijgen door het plotselinge verlies van vet in het gezicht.

“De verontrustende bijwerkingen heb ik al genoemd. Vandaar dat dit middel alleen gebruikt mag worden als het wordt voorgeschreven door een internist, cardioloog of huisarts. Het is de bedoeling dat de patiënt onder controle blijft van deze arts en dat eventuele bijwerkingen onmiddellijk gemeld worden. En uiteraard dat je dan met dat medicijn stopt. Ozempic is zeker niet bedoeld als afslankmiddel voor mensen die niet lijden aan diabetes, overgewicht of obesitas. Want het kan bij gebruik ervan zónder toezicht ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken. En voor wat betreft het eerder verouderen van de huid: dat klopt niet. Weeg je te veel, dan is het gelaat meestal wat voller. Mensen worden daardoor vaak wat jonger geschat. Maar de gezondheid van de totale persoon, ook die van de huid, verbetert alleen maar als je afvalt.”